Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi: Kornea Sağlığını Güçlendiren Cross-Linking Yaklaşımı

Op. Dr. Murat Ün, bu tedavinin amacının, korneadaki yapısal bozulmanın ilerlemesini yavaşlatmak ve korneanın biyomekanik dayanıklılığını artırmak olduğunu vurguluyor. İşlem, her hastanın özel durumuna göre planlanır ve tedavi süreci kişiselleştirilir.

Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi (Cross-Linking) Nedir?

Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi, korneanın yapısal dayanıklılığını artırmak amacıyla uygulanan, tıbbi olarak kanıtlanmış bir yöntemdir. Özellikle keratokonus ve bazı ilerleyici kornea hastalıklarında, kornea dokusunun incelmesini ve şekil bozukluğunun ilerlemesini yavaşlatma potansiyeli taşır.

Tedavinin temel prensibi, kornea dokusundaki kollajen lifleri arasındaki bağları güçlendirmektir. Bu işlem sırasında, korneaya riboflavin (B2 vitamini) damlatılır ve ardından belirli dalga boyunda UV-A ışık uygulanır. Riboflavin ve UV-A ışığın etkileşimi, kornea lifleri arasında yeni kimyasal bağlar oluşmasını sağlar ve böylece kornea dokusu daha dayanıklı hale gelir.

CCL yani Korneal Çapraz Bağlama tedavisi öncesinde, hastanın göz sağlığını ve kornea yapısını ayrıntılı şekilde değerlendirmek amacıyla bazı tetkikler yapılır. Bu tetkikler, tedavi planının kişiye özel olarak belirlenmesine yardımcı olur.

Başlıca uygulanan tetkikler şunlardır:

• Görme Düzeyi Ölçümü: Hem gözlüklü hem de gözlüksüz olarak, mevcut görme keskinliği değerlendirilir.
• Kırma Kusuru (Refraksiyon) Ölçümü: Damlalı ve damlasız şekilde gözün kırma kusurları ölçülür.
• Kornea Kalınlığı Ölçümü: Kornea yapısının tedaviye uygunluğu açısından kalınlık değerleri belirlenir.
• Kornea Topografisi: Kornea yüzeyinin şekli ve eğrilik haritası çıkarılır, olası düzensizlikler tespit edilir.
• Göz Dibi (Fundus) Muayenesi: Retina ve optik sinir başta olmak üzere gözün iç yapıları detaylı olarak incelenir.

Bu tetkikler tamamlandıktan sonra, Op. Dr. Murat Ün hastanın durumu ve tedaviye uygunluğu hakkında kapsamlı bir değerlendirme yapar.

Kullanılan teknikler arasında şunlar yer alır:

• Epitel-off (Standart) Yöntem: Kornea epitel tabakası işlem öncesinde kaldırılır, böylece riboflavinin korneaya nüfuzu artar.
• Epitel-on (Transepitelyal) Yöntem: Epitel tabakası korunur, bu sayede iyileşme süreci bazı hastalar için daha konforlu olabilir. Ancak riboflavin geçişi, epitel-off yöntemine göre farklılık gösterebilir.

Op. Dr. Murat Ün, hangi tekniğin tercih edileceğinin, hastanın kornea kalınlığı, hastalığın ilerleme hızı ve genel göz sağlığı gibi faktörlere göre belirlendiğini vurguluyor. Her hastada en uygun yöntemin belirlenmesi, detaylı muayene ve ölçümler sonrasında mümkündür.

Cross-Linking Tedavisi Hangi Durumlarda Önerilir?

Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi, kornea dokusunun incelmesine ve yapısal zayıflamasına neden olan bazı ilerleyici göz hastalıklarında, hastalığın seyrini yavaşlatma amacıyla uygulanabilir. Tedavinin gerekliliği, detaylı göz muayenesi ve ileri tanı yöntemleri ile belirlenir.

Keratokonus: Korneanın incelmesi ve öne doğru sivrileşmesi ile karakterize, ilerleyici bir göz hastalığıdır. Erken dönemde fark edildiğinde, Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi ile kornea dokusunun güçlendirilmesi hedeflenebilir.

Kornea Ektazisi: Daha önce geçirilmiş refraktif cerrahiler (örneğin LASIK) sonrasında nadiren görülebilen, kornea yapısının zayıflamasıyla seyreden bir durumdur.

Diğer İlerleyici Kornea Hastalıkları: Pellusid marginal dejenerasyon gibi, kornea yapısını etkileyen ve ilerleme potansiyeli taşıyan bazı hastalıklarda da değerlendirilebilir.

Op. Dr. Murat Ün, tedavi kararının yalnızca hastalığın mevcut durumu değil, ilerleme hızı, kornea kalınlığı ve hastanın genel göz sağlığı gibi faktörler dikkate alınarak verildiğini vurguluyor. Bu nedenle, her hasta için en doğru yöntemin belirlenmesi, kişiye özel değerlendirme ile mümkün olur.

Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi Süreci ve Uygulama Aşamaları

Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi, işlem öncesinden iyileşme dönemine kadar planlı ve aşamalı şekilde yürütülür.

• Tedavi öncesinde, gözün mevcut durumu ve tedaviye uygunluğu değerlendirilir. Bu kapsamda şu tetkikler yapılır:
• Görme düzeyinin hem gözlüklü hem de gözlüksüz olarak ölçülmesi
• Damlalı ve damlasız kırma kusuru (refraksiyon) ölçümü
• Kornea kalınlığı ölçümü
• Kornea topografisi ile yüzey haritalandırma
• Göz dibi (fundus) muayenesi
• Bu tetkikler, tedavinin güvenli ve etkili şekilde planlanmasına yardımcı olur.

Operasyon Adımları

• Tedavi sırasında öncelikle göze damla ile lokal anestezi uygulanır. Ardından, seçilen tekniğe göre (epitel-off veya epitel-on) işlem adımları şu şekilde ilerler:
• Riboflavin (B2 vitamini) damlatılarak korneanın bu maddeyi emmesi sağlanır.
• Belirli dalga boyunda UV-A ışık uygulanır.
• Riboflavin ve UV ışığın etkileşimi sayesinde kornea dokusundaki kollajen lifleri arasında yeni bağlar oluşur ve doku güçlenir.

Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi genellikle 30–60 dakika arasında tamamlanır. İşlem süresi, kullanılan teknik ve korneanın yapısına göre değişiklik gösterebilir. Lokal anestezi damlaları sayesinde işlem sırasında ağrı hissi minimal düzeydedir; ancak bazı hastalar hafif bir basınç veya yabancı cisim hissi duyabilir.

Cross-Linking Türleri

• İki türü vardır: epi-off ve deneysel epi-on. (“Epi”, korneanın dış tabakası olan epitelin kısaltmasıdır.)
• Epi-off tekniği, doktorunuzun damlaları yerleştirmeden önce epiteli çıkardığı anlamına gelir.
• Epi-on ile doktorunuz, göz damlalarını koymadan önce göz damlası veya sünger ile epitelinizi gevşetir.

Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi Sonrası

Her tıbbi işlemde olduğu gibi, Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi sonrasında da bazı yan etkiler ve riskler görülebilir. Op. Dr. Murat Ün, bu etkilerin çoğunun geçici olduğunu ve genellikle iyileşme süreci içinde kendiliğinden düzeldiğini belirtiyor.

Sık karşılaşılan geçici etkiler şunlardır:

• Gözde batma, yanma veya hafif ağrı hissi
• Geçici bulanık görme
• Işığa karşı hassasiyet
• Gözde sulanma veya kızarıklık

Bu belirtiler, genellikle ilk birkaç gün içinde azalır. Doktor tarafından verilen damlaların düzenli kullanılması, iyileşme sürecinin daha rahat geçirilmesine yardımcı olabilir.

Daha nadir görülebilecek durumlar:

• Kornea enfeksiyonu
• Uzamış iyileşme süresi
• Görme netliğinde geçici dalgalanmalar

Murat Ün, risklerin minimal düzeyde tutulabilmesi için işlemin deneyimli bir hekim tarafından, steril koşullarda ve hastaya özel planlama ile yapılması gerektiğini vurguluyor. Ayrıca, işlem sonrası dönemde kontrol muayenelerinin aksatılmaması, olası komplikasyonların erken tespit edilmesi açısından önemlidir.

Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi sonrası ilk günlerde, gözün korunması ve iyileşme sürecinin sağlıklı ilerlemesi için bazı önlemler alınmalıdır:

• Gözün ovuşturulmaması
• Doktorun reçete ettiği damlaların düzenli kullanılması
• Tozlu, kirli veya dumanlı ortamlardan uzak durulması
• İlk günlerde yüz ve göz bölgesine su temasının sınırlandırılması
• Gözlük veya güneş gözlüğü kullanarak ışık hassasiyetinin azaltılması

Tedavi sonrası yapılacak kontrol muayeneleri, iyileşme sürecinin takip edilmesi ve olası komplikasyonların erken fark edilmesi açısından önemlidir. Bu randevularda, kornea yapısı ve görme durumu detaylı olarak değerlendirilir.

Cross-Linking Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

• Cross Linking uygulaması sırasında uyanık mıyım?
  Hastalar genellikle tedavi sırasında uyanıktır. Bu özellik hastalar için çok iyi sonuç verir. Birçok hasta işlem sırasında müzik, podcast, sesli kitap vb. dinler ve ağrı olmaz.
  
• ​Korneal Çapraz Bağlama Tedavisi ne kadar sürer?
  Cross Linking işlemi 75-90 dakika sürer. Ameliyat sonrası araç kullanımı ve yanınızda size eşlik edecek bir refakatçi konusunu önceden ayarlamanızda fayda vardır.
  
• Cross Linking Tedavisi sırasında acı hissedilir mi?
  Operasyon öncesinde ve işlem boyunca aralıklarla anestezik damla damlatıldığı için Cross Linking ağrısız bir işlemdir. Operasyon hastalar için oldukça konforlu geçer. Ancak işlem sonrasında epitel iyileşmesi tamamlanana kadar hastalarda yanma, batma, sulanma ve ağrı şikayetleri olabilir.
  
• ​İşlemden önce kontak lenslerimi çıkarmam gerekecek mi?
  Evet. Doktorunuz muhtemelen ameliyattan önce birkaç hafta sert kontakt lens takmayı bırakacaktır ve tedaviden sonra yaklaşık 1 ay tekrar takmamanızı isteyebilir.
  
• ​Cross Linking kimlere uygulanmaz?
  Korneada leke ya da çatlaklık olan ve korneası çok incelmiş ileri evre keratokonus hastalarında Cross Linking uygulanamamaktadır. Bu nedenle erken tanı ve erken müdahale son derece önemlidir.
  
• ​Cross Linking ile birlikte kombine edilen tedaviler var mı?
  Son yıllarda, uygun hastalarda Cross Linking ile birlikte PRK / No Touch Lazer kombine edilebiliyor. Erken teşhis edilmiş, kornea kalınlığı iyi olan keratokonus hastalarında bu kombinasyon tercih edilebiliyor. Bu kombinasyonun amacı ise, bir taraftan korneada Cross Linking işlemini yaparak hastalığı durdurmak, diğer taraftan da PRK ya da No-Touch Lazer ile gözün refraksiyonunda az da olsa bir düzeltme yaparak hastanın düzeltilmemiş görme keskinliğinde artışa yol açabilmektir.
  
• ​Corneal Cross Linking operasyonu sonrası neler değişecek?
  Corneal Cross Linking (CCL) tedavisi ile beraber iyileşme sürecine gireceksiniz. Tedavinin ardından 7 ila 10 gün arasında bulanık görme sorunu yaşanacaktır. İlk 1 ayda kimi zaman net kimi zaman bulanık görebilirsiniz. Korneal çapraz bağlama yani Corneal Cross Linking tedavisi, korneanın dokularını güçlendirir. İlerleyen dönemlerde görme kalitesi daha da netleşecektir. Ameliyattan yaklaşık 3 ay sonra mutlaka doktor kontrolüne gidilmesi gerekmektedir. Bununla beraber 6 ay boyunca doktorunuzun sizin için planladığı tedavi yöntemlerini de mutlaka izlemelisiniz.

Ameliyat sonrasında 3. günden itibaren normal hayatınıza dönebilirsiniz. Tabii bu kişinin vücuduyla alakalı bir durumdur. Bazı insanlar 3 günde kendine gelirken bazıları için bu süre biraz daha fazla olabilir. 7 günlük bir istirahatten sonra ise işe dönülebilir.